ابزارهای عیب یابی شبکه

یکی از نکات مهمی که در زمان عیب یابی شبکه باید به آن دقت کنید به‌کارگیری ابزارهای موجود است. این ابزارها لزوما سخت‌افزاری نیستند و برخی از آن‌ها نرم‌افزاری یا مولفه‌های سیستم‌عامل‌ها هستند. در ادامه، ابتدا ابزارهای خط فرمان ویندوز، نرم‌افزارهای کاربردی مستقل و در ادامه برخی از ابزارهای سخت‌افزاری سودمند برای عیب یابی شبکه را بررسی می‌کنیم.

نرم افزارهای عیب یابی شبکه ویندوزی

در سیستم‌های ویندوزی برای عیب یابی شبکه ویندوز، با استفاده از ابزار خط فرمان ویندوز (command prompt) به مجموعه دستوراتی برای آزمایش و عیب یابی شبکه دسترسی دارید. برای دسترسی به خط فرمان، کلید علامت ویندوز در صفحه‌کلید را همزمان با دکمه R فشار دهید و در کادر باز شده دستور Run را نوشته و کلید اینتر را فشار دهید. در ادامه عبارت cmd را تایپ کنید و اینتر بزنید تا به محیط خط فرمان دسترسی پیدا کنید.

دستورات پر کاربرد ویندوز برای عیب یابی و رفع مشکل اتصال به شبکه در ویندوز ۱۰ و دیگر ویندوزها عبارتند از:

ping: پینگ که یکی از ابزارهای زیرمجموعه پروتکل TCP/IP است. عملکرد ابزار فوق به این صورت است که بسته اطلاعاتی را برای گره‌ای از شبکه که در ادامه دستور مشخص می‌شود، ارسال می‌کند. اگر شبکه درست کار کند، گره گیرنده بسته، آن‌را به گره فرستنده باز می‌فرستد و به این شکل مشخص می‌شود که شبکه و کلاینت‌ها مشکلی در ارتباط با اتصال ندارند.

tracert/traceroute: یکی از ابزارهای زیرمجموعه پروتکل TCP/IP است که مسیری را که داده‌ها برای رسیدن به مقصد پشت سر می‌گذارند تا به مقصد برسند را مشخص می‌کند. این ابزار کمک‌تان می‌کند تا دریابید بسته‌های داده در کدام بخش شبکه از دست می‌روند و بدین‌وسیله در شناسایی مشکلات کمک‌تان می‌کند.

nslookup: کار این ابزار در زمینه سرور سامانه نام دامنه (DNS) است و آدرس آی‌پی مربوط به نام میزبان یا بالعکس نام میزبان مربوط به یک آدرس آی‌پی را نشان می‌دهد. nslookup برای شناسایی مشکلات مربوط به تفکیک نام سامانه نام دامنه استفاده می‌شود.

ipconfig: این دستور، تنظیمات و اتصالات شبکه را آزمایش و تایید می‌کند. کاری که ipconfig انجام می‌دهد این است که آدرس آی‌پی، ماسک زیرشبکه و گیت‌وی پیش‌فرض یک گره‌ و اطلاعات مهم شبکه را نشان می‌دهد.

netstat: برای نشان دادن وضعیت هر یک از اتصالات فعال شبکه استفاده می‌شود. این ابزار به شما سرویس‌های در حال اجرا روی یک سامانه را نشان می‌دهد.

pathping: اگر در شبکه احساس می‌کنید که زمان تاخیری وجود دارد و بسته‌هایی از دست می‌روند یعنی packet loss رخ می‌دهد، این ابزار گزارشی در این ارتباط نشان داده و با عیب یابی مشکلات مربوط به از دست رفتن بسته‌ها در شبکه علت بروز مشکل را نشان می‌دهد.

nmap: ابزار دیگری است که قادر است شبکه را به منظور بررسی پورت‌ها و سرویس‌های مختلف در حال اجرا در آن پورت‌ها اسکن کند.

route: این دستور به منظور به‌روزرسانی دستی جدول مسیریابی شبکه استفاده می‌شود، هرچند در پیدا کردن مشکلات مربوط به مسیریابی استاتیک در شبکه نیز قابل استفاده است.

نرم افزارهای عیب یابی شبکه

علاوه بر ابزارهای خط فرمان، برخی ابزارهای ثالث نیز وجود دارند که برای عیب یابی شبکه‌ها مفید هستند. از مهم‌ترین ابزارها در این زمینه به موارد زیر باید اشاره کرد:

packet analyzer: این ابزار گزارش جامع و دقیقی درباره وضعیت شبکه ارایه می‌کند. می‌توان از آن برای تحلیل ترافیک شبکه، یافتن پورت‌های باز و شناسایی ضعف‌های شبکه بهره برد. با کمک قابلیت‌های عیب یابی و گزارش‌دهی خود، درباره شبکه دید جامعی ارائه می‌دهد. با کمک چنین برنامه‌هایی می‌توان مشکلات شبکه و نفوذهای احتمالی به شبکه را شناسایی کرد.

advanced port scanner: پورت‌های باز دستگاه خاصی در شبکه را شناسایی کرده و اطلاعاتی در مورد آن‌ها جمع‌آوری می‌کند. از جمله این اطلاعات باید به نشان دادن پورت‌های باز، سرویس‌های متناظر به پورت‌ها، جزییاتی در مورد سیستم‌عامل نصب شده روی دستگاه، شناسایی پورت‌های درحال استفاده و یافتن نقاطی از شبکه که در برابر حملات خارجی آسیب‌پذیرند اشاره کرد.

wifi analyzer : تجهیزات و نقاطی که ممکن است سیگنال‌های وای فای آن‌ها با شبکه تداخل داشته باشند را شناسایی می‌کند. با کمک این ابزار می‌توان مشکلات مربوط به اتصالات بیسیم شبکه را یافت.

bandwidth speed tester: ابزار فوق برای آزمایش سرعت پهنای باند و میزان تاخیر در اتصال اینترنت استفاده می‌شود.

ابزارهای سخت افزاری برای عیب یابی شبکه

ابزارهایی که معرفی کردیم همگی برای شناسایی مشکلات نرم‌افزاری کاربرد دارند، اما برخی مشکلات ریشه سخت‌افزاری دارند و لازم است برای عیب یابی از ابزارهای سخت‌افزاری استفاده کرد. این ابزارها برای شناسایی مشکلات کابل شبکه و سایر سخت‌افزارها استفاده می‌شوند.

برخی از این ابزارها عبارتند از:

1. عیب یابی کابل شبکه (Cable Tester): یکی از رایج‌ترین مشکلات شبکه ها در ارتباط با کابل‌های شبکه است و تقریبا در بیشتر موارد، مشکلاتی که برای شبکه‌های سازمانی به وجود می‌آید از کابل شبکه است. یکی از کاربردی‌ترین ابزارهایی که برای این منظور در دسترس کارشناسان شبکه قرار دارد، cable tester است. این ابزار مشخص می‌کند آیا کابل، سیگنال‌ها را به‌درستی انتقال می‌دهد یا نه. برای تشخیص مشکلات مربوط به اتصال‌پذیری شبکه، می‌توان از این ابزار بهره برد تا دریافت آیا کابل سالم است یا نه.
2. تستر شبکه: تستر یکی از ملزومات پسیو شبکه است که برای شناسایی مشکلات کابل شبکه و اتصال درست سیم‌های کابل در سوکت استفاده می‌شود. تستر به شما اعلام می‌کند کدامیک از رشته‌های درون سیم قرار گرفته در سوکت قطع شده یا به اشتباه پانچ شده‌اند. تسترهای شبکه به سه گروه تسترهای چند کاره، تسترهای دیجیتالی و تسترهای ساده با صفحه led طبقه‌بندی می‌شوند.
3. TDR (بازتاب‌سنج) و OTDR (بازتاب‌سنج نوری): بازتاب‌سنج time domain reflectometer ابزاری است که در کابل پالس الکتریکی می‌فرستد و سپس سیگنال بازتابی آن‌را می‌سنجد. اگر کابل درست کار ‌کند، سیگنال منعکس نمی‌شود، بلکه در انتهای کابل جذب می‌شود. بازتاب‌سنج نوری optical time domain reflectometer عملکردی شبیه به ابزار قبل دارد، اما برای آزمایش کابل‌های فیبر نوری استفاده می‌شود.
4. optical power meter: نورسنج ابزاری است که برای سنجش توان سیگنال نوری استفاده می‌شود.
5. tone generator: ابزاری است که در جفت ‌سیم‌های کابل UTP یک سیگنال الکتریکی می‌فرستد. در سر دیگر کابل ابزاری به‌نام tone locator یا tone probe هنگام تشخیص سیگنال در جفت‌سیم، صدایی ساطع می‌کند. با کمک این ابزارها می‌توان تشخیص داد آیا سیگنال‌ها درست از سیم‌های شبکه عبور می‌کنند یا نه.
6. loopback adaptor: ابزاری است برای شناسایی عیب‌های مربوط به انتقال سیگنال در شبکه. آزمایش بازگشت سیگنال با کمک این آداپتور انجام می‌شود. این ابزار به این صورت استفاده می‌شود که آداپتور به پورت دستگاه مورد نظر متصل می‌شود و مشخص می‌کند آیا دستگاه سیگنال را به‌درستی ارسال و دریافت می‌کند یا نه.
7. multimeter: مولتی‌متر ابزاری است که می‌تواند چند کمیت مثل ولت، جریان و مقاومت را بسنجد.
8. spectrum analyzer: طیف‌سنج، ابزاری است که تغییرات قدرت سیگنال نسبت به فرکانس را نشان می‌دهد.